Y học hiện đại đã ứng dung sóng siêu âm trong trị liệu. Khi được tác động đúng cách lên các tổ chức trên cơ thể sẽ tạo ra các hiệu ứng cơ, nhiệt và hóa học, mang đến nhiều công dụng cho cơ thể, giảm đau và góp phần cải thiện tình trạng bệnh lý, tăng cường hiệu quả điều trị.
Trong nội dung dưới đây Daiviet Sport sẽ chia sẻ với các bạn về Công nghệ sóng siêu âm trong điều trị vật lý trị liệu.
Sóng siêu âm là gì?
Siêu âm là một loại sóng cơ học được tạo ra bởi sự dao động của các tinh thể nằm ở trong đầu phát siêu âm, lan truyền trong môi trường giãn nở. Ngưỡng nghe được của tai người là những sóng âm nằm trong giải tần 20 – 20.000 Hz. Những âm có tần số dưới 20 Hz được gọi là hạ âm, còn âm trên 20.000 Hz được gọi là siêu âm.
Trong vật lý trị liệu, sóng âm ở trong khoảng 0.7 – 3 MHz. Nó được tạo ra bởi máy tạo tín hiệu điện siêu cao tần. Điện siêu cao tần này được truyền qua dây dẫn tới đầu phát và ảnh hưởng tới các bản thạch anh hoặc là gốm đa tinh thể. Vật thể nằm ở trong đầu phát sẽ tạo ra sóng âm có tần số bằng với tần số của tín hiệu điện.
Sự dao động của sóng được lan truyền từ đầu phát tới cơ thể, từ bề mặt thẩm thấu sâu hơn vào các mô, làm nóng mô. Tần số siêu âm được lựa chọn dựa vào vị trí của mô cần điều trị. Tần số 1 MHz điều trị các chấn thương sâu, trong khi tần số 3 MHz được sử dụng cho các mô ở vị trí nông.
Tác dụng của sóng siêu âm trong điều trị
Tác dụng cơ học
Tác dụng đầu tiên của sóng siêu âm chính là về mặt cơ học. Do ở trong môi trường có siêu âm truyền qua sẽ khiến các phần tử dao động và tạo nên các pha nén – pha giãn. Sự dao động của các phần tử cũng như sự thay đổi áp suất sẽ tạo nên hiện tượng “mát – xa vi thể”. Chùm sóng có tần số càng lớn (gần với 3 Hz) sẽ tạo ra các thay đổi áp lực nhanh hơn so với tần số thấp (gần với 1 Hz).
Sự thay đổi áp lực sẽ:
- Thay đổi thể tích của tế bào.
- Thay đổi tính thấm màng tế bào.
- Tăng cường chuyển hóa cơ bản của tế bào.
Tác dụng cơ học sẽ phụ thuộc vào cường độ của sóng siêu âm và chế độ: xung hay liên tục.
Khác với ứng dụng của siêu âm ở trong chẩn đoán hình ảnh (siêu âm tim, siêu âm mạch máu…) là các sóng có mức cường độ phát ra thấp để đạt mục đích tái tạo hình ảnh; Trong lĩnh vực vật lý trị liệu, sóng siêu âm có cường độ đủ lớn để gây ra các tác động vật lý, sinh lý trên các mô cơ thể, tất nhiên mức độ đã được các nhà khoa học nghiên cứu kỹ lưỡng.
Tác dụng nhiệt
Sự sinh nhiệt ở trong các tổ chức mô dưới tác động của sóng siêu âm làm xuất hiện hiện tượng cọ xát khiến chuyển hóa năng lượng cơ học sang năng lượng nhiệt. Các nghiên cứu cho thấy: Siêu âm liên tục 1,5W/cm2 sau 5 phút có thể tạo ra sự thay đổi nhiệt tại các tổ chức phần mềm tăng lên 3.3 độ C, tại bao khớp tăng 6,3 độ C, xương tăng 9,3 độ C.
Tác dụng sinh học
Tác dụng cơ học cùng với khả năng sinh nhiệt dẫn tới nhiều tác dung sinh học tạo nên hiệu quả của siêu âm điều trị là:
- Tăng khả năng tuần hoàn và dinh dưỡng do gia tăng nhiệt độ, tăng khả năng thấm của huyết mạch.
- Giãn cơ do tác động cơ học của siêu âm lên các thụ cảm thần kinh.
- Tính năng thẩm thấu của màng tế bào.
- Kích thích khả năng tái sinh của tổ chức mô.
- Giảm đau do tác động trực tiếp lên cảm thụ thần kinh.
Chỉ định và chống chỉ định sử dụng sóng siêu âm trong trị liệu
Chỉ định sóng siêu âm trong Vật lý trị liệu
- Trường hợp bị tổn thương xương, khớp, sau chấn thương, bầm tím, bong gân, sau khớp, gãy xương.
- Người bị viêm khớp dạng thấp mãn tính, thoái hóa khớp, viêm bao hoạt dịch, viêm cơ.
- Đau tâm thần ngoại vi, đau ở vùng lưng do thoát vị đĩa đệm.
- Rối loạn tuần hoàn.
- Vết thương, vết loét, sẹo lồi.
- Siêu âm giúp dẫn thuốc điều trị và thẩm mỹ.
Chống chỉ định sóng siêu âm trong Vật lý trị liệu
- Một số vùng cơ thể không được sử dụng sóng siêu âm gồm: Não bộ, tủy sống, cơ quan sinh dục. Ngoài ra là thai nhi.
- Không sử dụng sóng siêu âm tại cá vị trí cơ thể có vật bằng kim loại như đinh, nẹp vít.
- Trường hơp có khối u, bao gồm cả lành tính và ác tính.
- Người bị giãn tính mạch, viêm tắc động mạch, viêm tắc tĩnh mạch.
- Các vùng đang chảy máu và có nguy cơ bị chảy máy như dạ con thời kỳ đèn đỏ, chảy máu đầy, vết thương mới, chấn thương có tụ máu.
- Tại các ổ viêm nhiễm vi khuẩn, do có thể khiến vi khuẩn lan rộng.
- Giãn phế quản: Không được điều trị vào vùng liên sống – bả.
- Các chấn thương mới trong khoảng thời gian 3 ngày đầu.
Các phương pháp điều trị bằng sóng siêu âm
Sóng siêu âm tiếp xúc trực tiếp với da
Chuyên gia đặt đầu phát siêu âm tiếp xúc trực tiếp với làn da. Do không khí có hệ số hấp thu sóng siêu âm cực lớn nên chỉ cần có một lớp không khí mỏng ở giữa đầu phát và da cũng đủ để hấp thu gần như hoàn toàn siêu âm. Người ta thường sử dụng một chất gel, dầu, vaselin để làm chất trung gian giữa đầu phát siêu âm và da để triệt tiêu lớp khong khí ở giữa.
Kỹ thuật tiếp xúc đơn giản và trực tiếp, dễ thực hiện, thường được dùng ở những vùng bề mặt da tương đối phẳng, thuận lợi để tiếp xúc.
Siêu âm qua nước
Nước cũng là một môi trường truyền âm rất tốt, do đó người ta thường sử dụng thùng, chậu, bể nước sạnh để có nhiệt độ phù hợp, bộ phận điều trị cùng đầu phát siêu âm đều ngập trong nước. Đầu phát vuông góc với mặt da cần tác động, cách mặt da khoảng 1 – 5 cm.
Siêu âm qua nước có ưu điểm là tận dụng được năng lượng siêu âm nhưng kỹ thuật lại phức tạp hơn. Nó thường được áp dụng cho các vùng da không bằng phẳng (ngón tay, ngón chân, khớp cổ tay, cổ chân…) mà kỹ thuật tiếp xúc trực tiếp nêu trên gặp khó khăn.
Siêu âm dẫn thuốc
Dưới tác động của sóng siêu âm tạo nên các vùng có áp suất thay đổi tuần hoàn ở trong tổ chức. Làm tăng khả năng thấm cũng như khuếch tán các chất thông qua màng sinh học. Do đó, người ta pha các thuốc hoặc mỡ, dầu làm môi trường trung giãn giữa đầu phát với da. Dưới tác động của sóng siêu âm, thuốc sẽ được “đẩy” vào da tại vùng điều trị. Các thuốc thường được sử dụng là: Mỡ kháng sinh, mỡ hydrocortisol, mỡ profenid, và salicylat.
Trên đây là một số thông tin về Công nghệ sóng siêu âm trong điều trị vật lý trị liệu. Mong rằng qua các kiến thức được chia sẻ trong bài các bạn hiểu hơn về sóng siêu âm cũng như các lợi ích của nó đối với lĩnh vực vật lý trị liệu. Nếu còn câu hỏi hay thắc mắc nào khác hãy liên hệ với Daviet Sport để được tư vấn cụ thể.
Daiviet Sport là nhà cung cấp các máy thể thao, thiết bị phục hồi chức năng chính hãng, uy tín, chất lượng. Sản phẩm được giao trên toàn quốc, hướng dẫn sử dụng tại nhà, được bảo hành dài hạn, các hình thức thanh toán linh hoạt !
Xem thêm: Thiết bị vật lý trị liệu
