Cột sống của chúng ta gồm có nhiều đốt xương xếp chồng lên nhau, ở giữa là các đĩa đệm (bên ngoài là bao xơ, bên trong là nhân nhày) có tác dụng tương tự như một lò xo giảm chấn giúp các đốt xương không va chạm trực tiếp, đồng thời giảm tác động của lực.
Thoái hóa cột sống được sử dụng để chỉ tình trạng viêm xương khớp xảy ra tại cột sống, khi đĩa đệm và khớp bị thoái hóa, xương phát triển trên đốt sống (mọc gai). Nó khiến cho người bệnh bị đau đớn, hạn chế vận động do dây thần kinh cũng như các cơ quan chức năng khác bị ảnh hưởng. Đây là một bệnh lý mãn tính, có thể xảy ra ở bất cứ phần nào của cột sống: Sống cổ, lưng trên, thắt lưng; Phổ biến nhất là ở cổ và thắt lưng vì những vị trí này chịu lực nhiều, thường xuyên thực hiện các cử động xoay, vặn, cúi…
Trong nội dung dưới đây Daiviet Sport sẽ chia sẻ về Thoái hóa cột sống lưng - Điều trị với vật lý trị liệu. Qua đó giúp các bạn hiểu hơn về căn bệnh này: Nguyên nhân, triệu chứng, cách phòng ngừa và điều trị, cũng như các bài tập vận động giúp phục hồi chức năng.
Nguyên nhân gây bệnh thoái hóa cột sống lưng
Nguyên nhân phổ biến của thoái hóa cột sống là do đĩa đệm và sụn khớp phải chịu áp lực đè nén thường xuyên trong một thời gian dài khiến xương dưới sụn bị tổn thương, đĩa đệm giảm hoặc mất khả năng đàn hồi, dây chằng bị xơ cứng.
Nguyên nhân cụ thể được chia thành 2 nhóm là nguyên phát và thứ phát.
Nguyên nhân nguyên phát
Lão hóa tự nhiên là một quy trình tất yếu, được xem là một trong những nguyên nhân chủ yếu gây ra bệnh thoái hóa cột sống. Theo đó, khi càng có tuổi thì cấu trúc của cột sống càng trở nên suy yếu với các triệu chứng như: Đĩa đệm mất dần lượng nước (80% đĩa đệm là nước), bao xơ trở nên dễ bị rách, dây chằng xơ hóa, các mô sụn bị hao mòn.
Tốc độ lão hóa không chỉ theo tuổi tác mà còn phụ thuộc vào cung cách sinh hoạt, chế độ dinh dưỡng của mỗi cá nhân.
- Theo thói quen sinh hoạt: Tư thế gù lưng, gập cổ, dùng gối quá cao hoặc cứng khi ngủ, vận động thể thao sai cách… đều là những nguyên nhân đẩy nhanh tốc độ thoái hóa ở cột sống.
- Dinh dưỡng thiếu khoa học: Chế độ ăn thiếu các khoáng chất như canxi, magie, khiến cho cột sống thiếu vững chắc, làm tăng nguy cơ mắc các bệnh lý liên quan tới xương khớp. Ngoài ra, lạm dụng đồ ăn nhanh vốn nhiều dầu mỡ, thừa năng lượng nhưng thiếu dinh dưỡng, sử dụng chất kích thích (rượu, bia, thuốc lá…) cũng góp phần đẩy nhanh quá trình thoái hóa. Điều này giải thích cho việc nhiều người mới bước vào lứa tuổi trung niên đã thoái hóa cột sống trong khi có những người cao tuổi nhưng vẫn giữ được hệ thống xương khớp khỏe mạnh.
Nguyên nhân thứ phát
- Đặc thù của công việc: Những người làm việc văn phòng có xu hướng ít vận động trong suốt thời gian làm việc; Người tiếp xúc thường xuyên với máy tính thường cúi đầu ra trước để quan sát màn hình; Người lao động nặng nhọc… khiến ảnh hưởng tới cong sinh lý của cơ thể
- Chấn thương: Các chấn thương xảy ra do tai nạn lao động, tai nạn giao thông, vấp ngã nếu không được điều trị dứt điểm thì về lâu dài sẽ khiến cho cột sống bị thoái hóa.
Triệu chứng thoái hóa cột sống lưng
Đối tượng có nguy cơ cao bị thoái hóa cột sống lưng gồm: Thừa cân, béo phì, lười vận động, chấn thương cột sống, vừa trải qua phẫu thuật cột sống, viêm khớp vẩy nến, thường xuyên lo lắng, trầm cảm, làm các công việc có động tác lặp lại thường xuyên và tạo áp lực lên cột sống (bốc vác).
Hầu hết người bị thoái hóa cột sống lưng liên quan đến tuổi tác không có biểu hiện cụ thể. Một số người có thể xuất hiện triệu chứng rồi biến mất. Trong một số trường hợp người bệnh di chuyển đột ngột thì triệu chứng xuất hiện.
Phổ biến nhất vẫn là cứng khớp, đau nhẹ và gia tăng theo thời gian; Trường hợp nặng hơn có thể bắt gặp:
- Bị yếu ở tay hoặc chân.
- Phối hợp giữa tay và chân kém.
- Co thắt tại các cơ bắp và đau.
- Đau đầu.
- Mất thăng bằng, đi lại khó khăn.
- Mất kiểm soát tại bàng quang hoặc ruột
Để chẩn đoán thoái hóa cột sống lưng các bác sĩ sẽ tiến hành thăm khám lâm sàng, hỏi về chế độ ăn uống, sinh hoạt, công việc của người bệnh. Ngoài ra sẽ thực hiện một số biện pháp để giúp xác định chính xác hơn như: Chụp X-quang để phát hiện gai và các hẹp lỗ liên hợp đốt sống (nếu có), chụp cộng hưởng từ, xét nghiệm máu để tìm viêm.
Phòng ngừa thoái hóa cột sống lưng
Chúng ta không thể ngăn có thể lão hóa nhưng có thể làm chậm quá trình này, thực hiện các biện pháp để cải thiện sức khỏe cột sống như:
- Tuân thủ đúng phác đồ điều trị, vật lý trị liệu của bác sĩ.
- Ngồi xuống, đứng lên đúng cách.
- Học cách di chuyển các đồ vật nặng đúng tư thế.
- Thường xuyên luyện tập thể dục thể thao theo thể trạng.
- Duy trì trọng lượng cơ thể ở mức phù hợp để giảm áp lực lên xương khớp, cột sống.
- Xây dựng chế độ dinh dưỡng lành mạnh.
- Hạn chế rượu bia, bỏ thuốc lá.
- Dành thời gian nghỉ ngơi, nhất là khi cơn đau xuất hiện, ngủ đủ giấc.
Phương pháp điều trị thoái hóa cột sống lưng
Việc điều trị thoái hóa cột sống tùy thuộc vào từng trường hợp cụ thể, theo mức độ nặng – nhẹ và bộ phận chịu tổn thương.
Chăm sóc tại nhà
Với trường hợp đau nhẹ có thể áp dụng một số biện pháp như:
- Sử dụng thuốc giảm đau không kê đơn.
- Luyện tập thể dục: Bơi lội, đi bộ để duy trì sự mềm dẻo cũng như tăng sức mạnh cơ bắp để hỗ trợ cột sống tốt hơn.
- Cải thiện tư thế ngồi, đi, đứng.
- Thực hiện các bài tập vận động trị liệu tại nhà, gồm các bài tập tay không hoặc sử dụng máy vật lý trị liệu.
- Nghỉ ngơi đầy đủ.
Phương pháp điều trị thay thế
Các biện pháp này có tác dụng giảm đau cũng như giảm các triệu chứng của bệnh. Phổ biến gồm: Châm cứu, nắn chỉnh cột sống, xoa bóp – bấm huyệt, điều trị bằng siêu âm, kích thích điện.
Sử dụng thuốc
Nếu người bệnh bị đau nhiều, đau kéo dài thì các bác sĩ có thể chỉ định thuốc giảm đau có kê đơn, thuốc làm giãn cơ giúp giảm co thắt, thuốc giảm đau thần kinh…
Phẫu thuật cột sống
Trường hợp các biện pháp kể trên không đáp ứng, bệnh nặng thì bác sĩ sẽ cân nhắc phương án phẫu thuật. Nó thường áp dụng khi thoái hóa khiến các dây thần kinh bị chèn ép dẫn tới người bệnh đau dữ dội, khó vận động, mất kiểm soát ruột và bàng quang. Hoặc tình trạng tổn thương có thể trở nên trầm trọng hơn nếu người bệnh không được phẫu thuật.
Vật lý trị liệu cho người bị thoái hóa cột sống lưng
Vật lý trị liệu là 1 nhánh của ngành Y học phục hồi chức năng, giúp người bệnh cải thiện khả năng vận động, phục hồi tốt hơn. Nó sử dụng các tác nhân vật lý để tác động lên cơ thể, có thể kể đến:
- Nhiệt nóng: Dùng tai hồng ngoại, paraffin, túi chườm để làm giãn cơ, tăng tuần hoàn và chuyển hóa tại chỗ, giảm đau.
- Nhiệt lạnh: Có tác dụng giảm đau, giảm sưng viêm, thường được sử dụng trong các trường hợp bị đau cấp.
- Kéo giãn cột sống: Dùng các loại thiết bị như giường kéo giãn bằng điện hoặc cơ, dụng cụ phục hồi chức năng 4 trong 1 để làm giãn cột sống, từ đó giảm áp lực lên đĩa đệm bị thoát vị cũng như chèn ép rễ thần kinh tại vùng bị thoát vị.
- Sóng ngắn: Có tác dụng tăng tuần hoàn máu trong các mô, phục hồi khả năng nuôi dưỡng tại các vị trí bị tổn thương.
- Kích thích điện: Dùng dòng điện có cường độ nhỏ để ức chế khả năng dẫn truyền thần kinh của não, giúp giảm các cơn co thắt gây đau.
- Siêu âm: Tăng tuần hoàn máu, nuôi dưỡng các mô cơ tốt hơn.
- Laser cường độ cao: Gây tê và kích thích tái tạo mô cơ, giảm đau mỏi.
Bài tập vật lý trị liệu khi bị thoái hóa cột sống lưng
Bài tập vật lý trị liệu là một trong những biện pháp của vật lý trị liệu, sử dụng các bài tập với động tác đơn giản, được thực hiện hàng ngày giúp người bệnh tăng biên độ vận động, cơ khỏe hơn, khớp linh hoạt, ngoài ra còn có tác dụng giảm đau, hỗ trợ điều trị bệnh, rút ngắn thời gian hồi phục.
Bài tập kéo giãn cơ lưng
- Người bệnh ở trong tư thế nằm ngửa trên sàn, hoặc có thể sử dụng thảm tập yoga để êm hơn.
- Duỗi thẳng 1 bên chân với lòng bàn chân hướng xuống đất.
- Gập đầu gối của chân còn lại. Sử dụng 2 tay để ôm, đồng thời kéo sát đầu gối về phía ngực, đồng thời thực hiện hít vào.
- Duỗi chân về vị trí ban đầu, thở ra.
- Đổi chân và lặp lại động tác.
- Thực hiện 8 – 10 lần cho mỗi bên.
Bài tập cây cầu
Bài tập này giúp tăng cường các gân khoeo, cơ mông, bụng, hông, cơ bụng ngang.
- Người bệnh ở tư thế nằm ngửa, đầu gối co, gót chân chạm sàn.
- Chống gót chân xuống sàn, siết cơ mông, nâng hông lên cho đến khi vai – hông – đầu gối tạo thành 1 đường thẳng.
- Giữ nguyên tư thế trong 6 giây.
- Từ từ hạ mông và trở về tư thế ban đầu.
- Nghỉ 10 giây rồi lặp lại động tác 8 – 12 lần.
Khi thực hiện chú ý không cong lưng dưới khi phần hông hướng lên trên.
Bài tập ngồi dựa vào tường
- Người bệnh đứng quay lưng vào tường ở khoảng cách 30 cm.
- Từ từ tựa lưng vào tường cho tới khi toàn bộ cột sống áp sát tường.
- Trượt từ từ phần lưng xuống cho tới khi đầu gối hơi cong.
- Giữ tư thế trong 10 giây rồi từ từ trượt lưng ngược lên.
- Lặp lại động tác 8 – 12 lần.
Trên đây là một số chia sẻ của Daiviet Sport về Thoái hóa cột sống lưng - Điều trị với vật lý trị liệu. Mong rằng các thông tin trong bài viết các bạn hiểu hơn về căn bệnh này cũng như chăm sóc bản thân và người thân tốt hơn.
Nếu còn câu hỏi nào khác hoặc có nhu cầu mua máy tập thể thao, thiết bị phục hồi chức năng… hãy liên hệ với Daiviet Sport để được tư vấn cụ thể!
